ZEKATA TABİ OLAN MALLAR
1) Ehlî Hayvanların Zekatı: Hayvanların zekata tabi olmaları için bunların,belli bir sayıya (nisaba) ulaşması, üzerinden bir yıl geçmesi,et,süt,yavru... elde etmek maksadıyla bakılması,yılın büyük bir kısmında merada otlaması, tarla sürme,su ve yük taşıma gibi işlerde çalıştırılmak üzere edinilmiş olmaması gerekir.Belirtilen hayvanlar ticari amaçla,etlik olarak beslenir,yemlenirse saime olsa bile saime gurubuna girmez,ticaret malı sayılırlar.Kıymetlerinin %2.5 üzerinden zekatlandırılırlar.Sırf binek ve taşıma ve koşum vasıtası olarak kullanılırsa o hayvan demirbaş sayılır,zekata tabi değildir.a) Koyun ve Keçinin Zekatı:
40 dan 120’ye kadar 1 koyun veya keçi
121 den 200’ e kadar 2 koyun veya keçi
201 den 399’ a kadar 3 koyun veya keçi
400 den sonra her yüz için 1 koyun veya keçi zekat verilir.
b) Sığır ve Mandanın Zekatı:
30 dan 39’a kadar 1 yaşında (tamamlamış) 1 dana
40 dan 59’a kadar 2 yaşında (tamamlamış) 1 dana
60 dan 69’a kadar 1 yaşında (tamamlamış) 2 dana
70 den 79’a kadar biri 1 yaşında (tamamlamış),diğeri iki yaşında (tamamlamış) 2 dana
c) Develerin Zekatı:
5 ten 9’a kadar 1 koyun veya keçi
10 dan 14’e kadar 2 koyun veya keçi
15 ten 19’a kadar 3 koyun veya keçi
20 den 24’e kadar 4 koyun veya keçi
2) Ticaret Mallarının Zekatı:
Bir malın ticaret eşyası sayılabilmesi için kar sağlama amacı ile fiilen satışa arzetme unsurlarının bulunması gerekir.Ticari niyetle elde bulundurulan bu mallar 80 gram altın değerine ulaşınca ve üzerinden bir kameri yıl geçince %2.5 hesabıyla zekatını vermek gerekir.Bugün inci,elmas,yakut ... vb. gibi mücevheratında zekatlarının verilmesi gerekir.
Öşre tabi ve öşrü verilen bir mahsul üreticisince ticari amaçla anbara konulsa yeniden zekatı gerekmez.
3) Toprak Mahsullerinin Zekatı:
Allah Teala mahsullerin,hasad zamanı vergilerinin verilmesini emir buyurur.Hadislerde de şayet arazi yağmur ve dere sularından kendiliğinden sulanıyorsa % 10 (öşür); el emeği ve masrafla sulanıyorsa % 5 (nısful öşür) ‘i zekat olarak verilir.
Zekata tabi tutulacak toprak ürünleri de ot,odun gibi şeyler hariç toprağın yetiştirdiği ve kıymet taşıyan her türlü mahsul öşre tabidir.Bu ürünlerden başka şart aranmaksızın miktarı bir ton ve daha fazla ise öşrü gerekir.Ebu Hanifeye göre ise miktarı önemli değildir.Az olsun çok olsun öşrü gerekir.Ürün kimin ise zekatını o verir.Arazinin ariyet veya kiralık olması önemli değildir.Elde edilen balın kıymeti bir ton ürün kıymetine eş durumdaysa o baldan 10 öşür verilir.Arıcılık zorunlu masrafı gerektiriyorsa o zaman öşür % 5 olur.
4) Maden ve Definelerin Zekatı:
Ocaktan çıkarılan maden veya yer altında bulunan İslam öncesine ait veya şüpheli mahiyetteki definelerin nisabı aranmaksızın Hanefilere göre % 20’si zekat olarak verilir.Bu gibi kıymetlerde nisab aranmadığı gibi üzerinden bir yıl geçmesi de gerekmez.Bulunur bulunmaz % 80’ni kişinin,% 20’si kamunun hakkıdır.Diğer mezheplerde ise %2.5 zekat vermek gerekir.
5) Altın Gümüş ve Paraların Zekatı:
Altın’ın nisabı 80 gram (96 gram) ,gümüş’ün nisabı 560 gram (640 gram) ,nakit paraların nisabı ise 80 gram altın (22 ayar ) değeridir.Borcundan ve asli ihtiyaçlarından sonra bunlara sahip olan bir kimsenin,üzerinden bir yıl geçtikten sonra zekat vermesi gerekir.
Gümüşün nisabı olan 200 dirhemden sonra her 40 dirhemde bir dirhem ve altının nisabı olan 20 miskalden sonra her 4 miskalde 0,2 gram zekat verilir.
Yabancı paralara (dövizlere ) gelince;bunlar bir ülkede örfen veya kanunen ödeme birimi olarak kullanılıyorsa o zaman durumu yukarıdaki gibidir.Öyle değilse ,milli para karşılığı alınıp satılıyorsa o zaman ticaret malı hükmüne tabidir.
6) Alacakların,Maaş ve Ücretlerin Zekatı:
a) Kuvvetli Alacaklar ( Deyni Kavi ): Bunlara ticari mahiyette alacaklar da denir.Ödünç olarak verilen krediler (poliçe,bono,çek),ticari yer kiraları,başkasının zimmetinde ve kendisinin matlubunda olan ticari alacaklar vb’dir.Bu alacakların 1/5’i alınınca geçen yıla ait zekatı verilir.
b) Orta Alacaklar ( Deyni Vasat ): Bunlara adi alacaklar denilir.Birinci guruba girmeyen ve ticari mahiyette olmayan alacaklardır.İşçi ücreti,maaş,ev kirası,kıdem tazminatları vb.’dir.Bu alacakların 80 gram altın değeri tahsil edilmişse tahsil edilen üzerinden geçen yılın zekatı verilir.
c) Zayıf Alacaklar ( Deyni Zayıf ): Bir malın veya hizmetin,hatta menfaatin karşılığı olmayan alacaklardır. Mehir,miras,vasiyyet,maddi manevi tazminattan kaynaklanan alacaklar böyledir.Bunlar ele geçtikten itibaren nisabı dolduruca ve üzerinden bir yıl geçince zekata tabidir.
