I. Tefsir İlmi ve Temel Kavramları:
Kur’an-ı Kerim, Allah tarafından indirilmiş1,tüm insanlık için bir öğüt ve şifa, inananlar için ise rehber ve rahmet kaynağı bir kitaptır.2Kur’an-ı Kerim Müslümanlar için dinlerini
öğrenme açısından temel kaynaktır.Müslümanlar hayatın anlam ve amacını ve nasıl yaşanması gerektiğini Kur’an’dan öğrenirler. İyi-kötü; doğru-yanlış; güzel ve çirkinin ölçüsü olarak Kur’an’ı kabul ederler.Duygu ve düşüncelerini; söz ve davranışlarını onun rehberliğinde geliştirir, şekillendirirler.Bu nedenle Kur’an’ın doğru anlaşılması için açıklanıp yorumlanması bir ihtiyaçtır. Tefsir ilmi de bu ihtiyacı karşılamayı amaçlar.
Kur’an’ın ilk müfessiri Hz. Peygamberdir. O, yüce Allah’tan aldığı vahyi insanlara aktarmış ve anlamadıkları konuları da açıklamıştır. Hz. Peygambere yüklenen bu görev bir ayette şöylece açıklanmaktadır: بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَاَنْزَلْنَا اِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ اِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ “Apaçık mucizeler ve kitaplarla (gönderildiler). (Ey Muhammed) İnsanlara kendilerine ne indirildiğini açıkça anlatasın diye sana da Kur’an’ı indirdik.(Nahl 44)
Her ilim dalının olduğu gibi tefsir ilminin de kendine özgü kavramları vardır. “Tefsir”,“te’vil”, “tercüme” ve “meal” tefsir ilminin temel kavramlarından bazılarıdır.
Tefsir, başlangıçtan günümüze kadar Kur’an’ı anlama konusunda yapılan çalışmaları, belirli bir disiplin anlayışı içinde ele alan ilim dalıdır. Tefsir ilmi, Allah’ın kitabını onun muradına uygun şekilde açıklamaya çalışır.
Tefsir, “fe-se-ra” kökünden türemiş bir kelimedir. Sözlükte, “keşfetmek, üzeri kapalı bir şeyi açmak, aydınlatmak” gibi anlamlarda kullanılmaktadır. Bir ilim dalı olarak tefsir, Kur’an lafızlarının okunuşlarını, anlamlarını ve delalet ettikleri hükümleri inceler. Amacı, Kur’an-ı Kerim ayetlerinin mana ve maksatlarını açıklamaktır.
Te’vil, “evl” kökünden türemiş bir kelimedir. Sözlükte, “bir şeyi aslına, kaynağına döndürmek” demektir. Terim olarak ise, “bir sözün muhtemel anlamlarından birini seçerek o sözle ilgili asıl manaya ulaşmak demektir.
Bu bilimle uğraşana ise müfessir denir. Müfessir, te’vil yaparken ayetin muhtemel manalarından birini seçer. Aynı zamanda asıl manaya ulaşmak için belirli usul ve kaidelere uyar. Ancak sonuçta, ayetle ilgili yorumlardan birini seçerken kişisel tercihte bulunur. Tefsir ve te’vil, başlangıçta aynı anlamda birbirinin yerine kullanılmaktayken zamanla farklı anlamlarda kullanılan iki kavrama dönüşmüştür
Tercüme, sözlükte “bir sözü bir dilden başka bir dile çevirmek, nakletmek”anlamına gelir. Tercüme yapan kişiye ise“mütercim” denir.8 Terim olarak tercüme, bir sözün başka bir dildeki karşılığını bularak manasını o dile aktarmaktır. Tercümede iki yöntem uygulanır: Bir metnin bütün özellikleriyle başka bir dile aynen tercüme edilmesine “lafzî (harfî) tercüme” denirken, asıl metnin sadece manasının başka bir dile aktarılmasına “manevi(tefsîrî) tercüme” denir. Meal, “evl” kökünden türetilmiş bir kelimedir. Bir şeyin amacı, varacağı sonuç anlamında kullanılır.9 Meal, bir
sözün anlamını yaklaşık olarak vermektir. Terim olarak ise Kur’an-ı Kerim’in kısa açıklamalarla bir başka dile çevrilmesidir.
Kur’an’ı bütün incelikleriyle, tüm mana ve maksadıyla bir başka dile tercüme etmek mümkün değildir. Bu nedenle, Kur’an’ın çevirisini açıklamalarla desteklemek gerekir. Kur’an’ın bir başka dile çevirisine “tercüme” değil de“meal” denmesinin nedeni budur.
Her insan Kur’an ayetlerini indiği dilden anlamak ya da tefsirlerden derinlemesine araştırmak imkânına sahip
olmayabilir. Bu durumda meal okumak Kur’an’ı anlamak için bir adım niteliğindedir. Meal, Kur’an’ın kendisi değil çevirenin Kur’an’dan anladığıdır. Bu nedenle meallerde bazı farklılıklar görülebilir. Bu farklılıklar çelişki değil,
Kur’an’ın aslına uygun olarak yorum farklılığıdır.
Meallerde görülen farklılıkların nedenleri şunlardır:
1. Kur’an ayetlerindeki kelimelerin bazen çevrildiği dilde bire bir karşılığı olmayabilir. Bu durumda ayetin anlamı çevrildiği dildeki yakın anlamlı kelimelerle verilmeye çalışılır. Bu da meallerde bazı farklılıklara yol açar.
2. Çevirmenlerin farklı sosyal ve kültürel yapılarda yetişmiş olmaları, ayetleri anlama ve ifade etmelerinde bazı farklılıklara sebep olmaktadır.
3. İnsanların algılama düzeyi ve ifade etme gücü farklıdır. Bu farklılık Kur’an’ı bir başka dile çeviren kimseler için de geçerlidir. Meallerde bazı farklılıkların görülmesinin nedenlerinden biri de budur.
4. Ayetlerin anlam zenginliği ve derinliği sebebiyle, çevirmenler bazen anlamlardan birini tercih etmek zorunda kalırlar. Bu da meallerde bazı farlılıklara neden olur.
Kur’an-ı Kerim’in mealini okurken bazı konulara dikkat edilmelidir. Her şeyden önce meal okumanın anlam ve öneminin bilincinde olmak gerekir. Zira Allah’ın sözüne muhatap olmak ve bunu anlamaya çalışmak çok önemlidir.Kur’an’daki bazı ayetlerin maksatlarının anlaşılması uzmanlık gerektirir. Bu nedenle okuyucu bu tür ayetleri anlamaya çalışırken ilgili tefsirlere ya da o konunun uzmanlarına başvurmalıdır.Kur’an’ın kendine has bir anlatım biçimi vardır. Genellikle aynı konuyu ilgilendiren ayetler bir arada verilmez. Bu nedenle, okuyucunun Kur’an meali okurken ayetlerle ilgili notlar alması, karşılaştırmalar yapması ve aynı konudaki ayetleri bir bütün olarak değerlendirmesi önemlidir.
Kur’an-ı Kerim, Allah tarafından indirilmiş1,tüm insanlık için bir öğüt ve şifa, inananlar için ise rehber ve rahmet kaynağı bir kitaptır.2Kur’an-ı Kerim Müslümanlar için dinlerini
öğrenme açısından temel kaynaktır.Müslümanlar hayatın anlam ve amacını ve nasıl yaşanması gerektiğini Kur’an’dan öğrenirler. İyi-kötü; doğru-yanlış; güzel ve çirkinin ölçüsü olarak Kur’an’ı kabul ederler.Duygu ve düşüncelerini; söz ve davranışlarını onun rehberliğinde geliştirir, şekillendirirler.Bu nedenle Kur’an’ın doğru anlaşılması için açıklanıp yorumlanması bir ihtiyaçtır. Tefsir ilmi de bu ihtiyacı karşılamayı amaçlar.
Kur’an’ın ilk müfessiri Hz. Peygamberdir. O, yüce Allah’tan aldığı vahyi insanlara aktarmış ve anlamadıkları konuları da açıklamıştır. Hz. Peygambere yüklenen bu görev bir ayette şöylece açıklanmaktadır: بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَاَنْزَلْنَا اِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ اِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ “Apaçık mucizeler ve kitaplarla (gönderildiler). (Ey Muhammed) İnsanlara kendilerine ne indirildiğini açıkça anlatasın diye sana da Kur’an’ı indirdik.(Nahl 44)
Her ilim dalının olduğu gibi tefsir ilminin de kendine özgü kavramları vardır. “Tefsir”,“te’vil”, “tercüme” ve “meal” tefsir ilminin temel kavramlarından bazılarıdır.
Tefsir, başlangıçtan günümüze kadar Kur’an’ı anlama konusunda yapılan çalışmaları, belirli bir disiplin anlayışı içinde ele alan ilim dalıdır. Tefsir ilmi, Allah’ın kitabını onun muradına uygun şekilde açıklamaya çalışır.
Tefsir, “fe-se-ra” kökünden türemiş bir kelimedir. Sözlükte, “keşfetmek, üzeri kapalı bir şeyi açmak, aydınlatmak” gibi anlamlarda kullanılmaktadır. Bir ilim dalı olarak tefsir, Kur’an lafızlarının okunuşlarını, anlamlarını ve delalet ettikleri hükümleri inceler. Amacı, Kur’an-ı Kerim ayetlerinin mana ve maksatlarını açıklamaktır.
Te’vil, “evl” kökünden türemiş bir kelimedir. Sözlükte, “bir şeyi aslına, kaynağına döndürmek” demektir. Terim olarak ise, “bir sözün muhtemel anlamlarından birini seçerek o sözle ilgili asıl manaya ulaşmak demektir.
Bu bilimle uğraşana ise müfessir denir. Müfessir, te’vil yaparken ayetin muhtemel manalarından birini seçer. Aynı zamanda asıl manaya ulaşmak için belirli usul ve kaidelere uyar. Ancak sonuçta, ayetle ilgili yorumlardan birini seçerken kişisel tercihte bulunur. Tefsir ve te’vil, başlangıçta aynı anlamda birbirinin yerine kullanılmaktayken zamanla farklı anlamlarda kullanılan iki kavrama dönüşmüştür
Tercüme, sözlükte “bir sözü bir dilden başka bir dile çevirmek, nakletmek”anlamına gelir. Tercüme yapan kişiye ise“mütercim” denir.8 Terim olarak tercüme, bir sözün başka bir dildeki karşılığını bularak manasını o dile aktarmaktır. Tercümede iki yöntem uygulanır: Bir metnin bütün özellikleriyle başka bir dile aynen tercüme edilmesine “lafzî (harfî) tercüme” denirken, asıl metnin sadece manasının başka bir dile aktarılmasına “manevi(tefsîrî) tercüme” denir. Meal, “evl” kökünden türetilmiş bir kelimedir. Bir şeyin amacı, varacağı sonuç anlamında kullanılır.9 Meal, bir
sözün anlamını yaklaşık olarak vermektir. Terim olarak ise Kur’an-ı Kerim’in kısa açıklamalarla bir başka dile çevrilmesidir.
Kur’an’ı bütün incelikleriyle, tüm mana ve maksadıyla bir başka dile tercüme etmek mümkün değildir. Bu nedenle, Kur’an’ın çevirisini açıklamalarla desteklemek gerekir. Kur’an’ın bir başka dile çevirisine “tercüme” değil de“meal” denmesinin nedeni budur.
Her insan Kur’an ayetlerini indiği dilden anlamak ya da tefsirlerden derinlemesine araştırmak imkânına sahip
olmayabilir. Bu durumda meal okumak Kur’an’ı anlamak için bir adım niteliğindedir. Meal, Kur’an’ın kendisi değil çevirenin Kur’an’dan anladığıdır. Bu nedenle meallerde bazı farklılıklar görülebilir. Bu farklılıklar çelişki değil,
Kur’an’ın aslına uygun olarak yorum farklılığıdır.
Meallerde görülen farklılıkların nedenleri şunlardır:
1. Kur’an ayetlerindeki kelimelerin bazen çevrildiği dilde bire bir karşılığı olmayabilir. Bu durumda ayetin anlamı çevrildiği dildeki yakın anlamlı kelimelerle verilmeye çalışılır. Bu da meallerde bazı farklılıklara yol açar.
2. Çevirmenlerin farklı sosyal ve kültürel yapılarda yetişmiş olmaları, ayetleri anlama ve ifade etmelerinde bazı farklılıklara sebep olmaktadır.
3. İnsanların algılama düzeyi ve ifade etme gücü farklıdır. Bu farklılık Kur’an’ı bir başka dile çeviren kimseler için de geçerlidir. Meallerde bazı farklılıkların görülmesinin nedenlerinden biri de budur.
4. Ayetlerin anlam zenginliği ve derinliği sebebiyle, çevirmenler bazen anlamlardan birini tercih etmek zorunda kalırlar. Bu da meallerde bazı farlılıklara neden olur.
Kur’an-ı Kerim’in mealini okurken bazı konulara dikkat edilmelidir. Her şeyden önce meal okumanın anlam ve öneminin bilincinde olmak gerekir. Zira Allah’ın sözüne muhatap olmak ve bunu anlamaya çalışmak çok önemlidir.Kur’an’daki bazı ayetlerin maksatlarının anlaşılması uzmanlık gerektirir. Bu nedenle okuyucu bu tür ayetleri anlamaya çalışırken ilgili tefsirlere ya da o konunun uzmanlarına başvurmalıdır.Kur’an’ın kendine has bir anlatım biçimi vardır. Genellikle aynı konuyu ilgilendiren ayetler bir arada verilmez. Bu nedenle, okuyucunun Kur’an meali okurken ayetlerle ilgili notlar alması, karşılaştırmalar yapması ve aynı konudaki ayetleri bir bütün olarak değerlendirmesi önemlidir.
