Sehiv Secdesi
59. Abdullah ibn Mes'ud (r.a)'dan rivayet edilmiştir:
Peygamber (s.a.v) namaz kıldırdı. Fazla yada eksik (namaz kıldırdı). Bazı raviler (bu konuda) şüphe etti. Doğrusu, Peygamber (s.a.v)'in fazla kıldırmasıdır- Selam verince, ona:
Ey Allah'ın resulü! Namaz hakkında yeni bir şey mi var?1 denildi. Resulullah:
Ne oldu?' buyurdu. (Orada bulunan sahabiler
Namazı şöyle şöyle kıldın' dediler. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v) hemen bacaklarını bükerek kıbleye karşı oturdu ve iki secde yaptı. Sonra selam verdi. Sonra yüzünü bize çevirip:
Gerçekten namaz hakkında yeni bir şey olsaydı, ben onu size haber verirdim. Fakat ben de ancak (ve ancak) bir insanım. Sizin gibi ben de unuturum. Bununla birlikte bir şeyi unuttuğumda hemen bana hatırlatın! Biriniz namazında şüphe ederse (kaç rekat kıldığı ile ilgili) doğruyu araştırıp namazını onun üzerine tamamlasın. Sonra da İki secde yapsın' buyurdu. [611]
Başka bir rivayette ise şu ifade yer almaktadır: (Sahabiler
Namazı beş rekat kıldın' dediler.
Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) kıbleye döndü ve iki secde yaptı. Sonra da selam verdi. [612]
Bu hadisi(n metnini), Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir. Diğer bir rivayet ise şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v), iki sehiv secdesini [613] selam [614] ve kelamdan [615] sonra yaptı. [616]
Müslim, bunun benzeri bir hadisi kısa bir şekilde Abdullah ibn Mes'ud dan şöyle rivayet etmiştir:
Resulullah (s.a.v) bize beş (rekat) namaz kıldırdı. Bunun üzerine biz:
Ey Allah'ın resulü! Namaza (bir şey mi) ilave edildi1534 dedik. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):
Ne oldu?1 buyurdu. (Sahabiier
Namazı beş (rekat) kıldırdın' dediler. Resulullah (s.a.v):
Ben de ancak (ve ancak) sizi gibi bir insanım. Sizin hatırladığınız gibi hatırlar, unuttuğunuz gibi ben de unuturum [617] buyurdu. Sonra iki sehiv secdesi yaptı.[618]
Yine Müslim'in daha önce geçene benzeyen başka bir rivayeti, Hz. Peygamber (s.a.v)'den naklen §u şekildedir:
Doğruyu bulmak için bunların hangisinin daha layık olduğuna bir baksın. [619]
Yine Müslim'in diğer bir rivayetinde Doğruyu bulmak için bunların hangisinin daha layık olduğuna bir baksın"
ifadesi yer almaktadır. [620]
Yine Müslim'in başka bir rivayetinde; Hasan b. Ubeydullah yoluyla İbrahim'b. Süveyd'in şöyle dediği geçmektedir:
Aikame bize öğle namazını beş rekat kıldırdı. Selam verince, (namazdaki) cemaat:
Ya Eba Şîbil! Namazı beş rekat kıldırdın'dediler. Aikame:
Hayır! Ben (bunu) yapmadım' dedi. Cemaat:
Evet! (Yaptın)' dediler.
(Hadisin ravisi İbrahim b. Süveyd der ki Çocuk olduğum halde ben de cemaatin tarafında idim. Ben dahi:
Evet! Beş rekat namaz kıldırdın' dedim. Aikame, bana:
Ey şaşı gözlü sende mî bunu söylüyorsun?' dedi. Ben de:
Evet!' cevabını verdim.
Bunun üzerine Aikame kıbleye dönüp iki secde yaptı. Sonra da selam verdi. Daha sonra da şöyle dedi: Abdullah ibn Mes'ud şöyle dedi ki:
Resulullah (s.a.v) bize beş rekat namaz kıldırdı. Namazı bitirince, cemaat kendi arasında kargaşalık çıkardı. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):
Ne oluyor size?' buyurdu. Cemaat:
Ey Allah'ın resulü! Acaba namaza (bir şey mi) ilave edildi' dediler. 'Resulullah (s.a.v) :
Hayır!' diye cevap verdi. Cemaat:
Doğrusu beş rekat namaz kıldırdında...' dediler. Bunun üzerine
Resulullah (s.a.v) kıbleye döndü ve iki secde yaptı. [621] Sonra selam verdi. [622] Sonra da:
Ben de ancak (ve ancak) sizi gibi bir insanım. Sizin unuttuğunuz gibi ben de unuturum' buyurdu.[623]
Yine Müslim'in bir rivayetinde, Sizden bîriniz (kaç rekat namaz kıldığını) unuttuğu zaman iki secde yapsın"
ilavesi yer almaktadır. [624]
Yine Müslim'in konu ile ilgili başka bir rivayeti şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v) bize namaz kıldırdı. Ya fazla kıldırdı yada eksik kıldırdı. (Hadisin ravisi İbrahim der ki: Bu şüphe, benden kaynaklanmaktadır.) Selam verince, ona:
Ey Allah'ın resulü! Namaza bir şey mi ilave edildi?' diye soruldu. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):
Ben de ancak' (ve ancak) sizi gibi bîr insanım. Sizin unuttuğunuz gibi ben de unuturum. Sizden biriniz (kaç rekat namaz kıldığını) unuttuğu zaman oturduğu yerden iki secde yapsın' buyurdu.
Daha sonra Resulullah (s.a.v) (kıbleye) dönüp iki secde yaptı. [625]
Ebu Dâvud ve Nesâî, Buhârî ile Müslim'in irtifak ederek rivayet ettikleri (en başta gelen hadisin metnini) rivayet etmişlerdir. [626]
Yine Nesâî, Müslim'in rivayet ettiği bir hadisi(n metnini) de rivayet etmıştır. [627]
Nesâî'nin buna benzer başka bir rivayetinde, Öğle namazını [628] kıldırdı" ifadesi yer almaktadır. [629] Tirmizfnin rivayeti ise şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v) öğle namazını beş (rekat) kıldırdı. Ona:
Namaza (bir şey mi) ilave edildi?' denildi. Bunun Peygamber (s.a.v) selam verdikten sonra iki secde [630] yaptı.[631]
Tirmizî'nin başka bir rivayeti ise şu şekildedir:
"Peygamber (s.a.v) konuştuktan sonra sehiv secdesi yaptı. [632]
Ebu Dâvud ile Nesâi, Tirmizî'nin ilk rivayeti(ne uygun bir metinle bu hadisi) rivayet etmişlerdir.
60. Ebu Hureyre {r.a)'dan rivayet edilmiştir:
Resulullah (s.a.v) ikinci rekattan ayrıldı. Bunun üzerine Zu'I-Yedeyn, Resulullah (s.a.v):
Ey Allah'ın resulü! Namaz kısaltıldı mı, yoksa unuttun mu?' dedi. Resulullah (s.a.v):
Zu'1-Yedeyn doğru mu söylüyor?' buyurdu. İnsanlar:
Evet, doğru söyledi1 dediler.
Bunun üzerine Resulullah (s.a.v) kalktı ve son iki rekatı da kıldırdı. Sonra slam verdi. Sonra tekbir alıp secdeye vardı. Her zamanki secdesi kadar yada daha uzun müddet secdede kaldı. Sonra başını kaldırdı.[633]
(Hadisin metni, Buhârî'ye aittir.)
Seleme b. Alkame'den gelen rivayette şu ifade yer almaktadır:
Muhammed ibn Sîrîn'e Sehiv secdelerinde teşehhüd var mıdır' diye sordum. O da: - 'Ebu Hureyre hadisinde teşehhüd yoktur' diye cevap verdi.[634]
Buhârî'nin diğer bir rivayeti de şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v) öğle yada ikindi namazlarından birini kıldırdı. - (Hadisin ravisi) Muhammed ibn Şîrîn: Zannimm çoğu ikindi namazı olmasıdır' der. - Peygamber (s.a.v) iki rekat kıldırdıktan sonra selam verdi. Ondan sonra mescidin önündeki bir tahta parçasına doğru kalkıp elini onun üzerine koydu. Bu cemaatin içinde; Ebu Bekr ile Ömer de vardı. Bu ikisi, (konu ile ilgili) Peygamber (s.a.v) ile konuşmaktan çekindiler. (Bazı) insanlar hızlı bir şekilde (mescitten) çıkıp (birbirlerine):
Namaz kısaltıldı mı?' diye sordular. (Bu cemaatin içerisinde yine) Peygamber (s.a.v)'in 'Zu'1-Yedeyn [635] (iki el sahibi) adını verdiği bir kişi vardı. Bu kişi:
(Ey Allah'ın resulü!) Namaz kısaltıldı mı, yoksa unuttun mu?' dedi. Resululiah (s.a.v):
Unutmadım, (namaz da) kısaltılmadı' buyurdu. Zu'1-Yedeyn:
Evet! Unuttun' dedi.
Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) (kalkıp) iki rekat (daha) kıldırdı. Sonra selam verdi. Sonra tekbir alıp secdeye vardı. Her zamanki secdesi kadar yada daha uzun müddet secdede kaldı. Sonra başını kaldırıp tekbir aldı. Sonra başım yere koydu. Sonra tekbir alıp yine (ilk) secde de yaptığı kadar yada daha uzun bir müddet secde yaptı. Sonra başını (secdeden) kaldırıp tekbir aldı. [636]
Yine buna benzer bir rivayetin içerisinde, Mescidin kıble tararında duran bir hurma kütüğüne doğru gelip kızgın bir tavırla [637] ona dayandı" ifadesi yer almaktadır.[638] Yine bu rivayetin içerisinde şu ifade de yer almaktadır:
Zul-Yedeyn:
Ey Allah'ın resulü! Namaz kısaltıldı mı, yoksa unuttun mu?' dedi. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) sağa ve sola bakıp:
Zu'1-Yedeyn ne diyor?' buyurdu. (Sahabiler
Zu'1-Yedeyn doğru söylüyor. Çünkü (dört rekat namaz kıldıracağına) sadece iki (rekat) namaz kıldırdın' dediler.
Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) iki (rekat) namaz kıldı ve selam verdi. Sonra tekbir alıp secde etti. Sonra yine tekbir alıp (başını secdeden) kaldırdı. Sonra tekbir alıp secdeye gitti. Sonra yine tekbir alıp (başını secdeden) kaldırdı.
(Hadisin ravisi Muhammed ibn Şîrîn) der ki: İmrân b. Husayn'dan haber aldığıma göre, o: '(Peygamber başını secdeden kaldırdıktan sonra) selam verdi'demiştir. [639]
Bu hadisifn metnini), Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir. Buhârî'nin başka bir rivayetinde ise Ebu Hureyre şöyle der:
Peygamber (s.a.v) Öğle namazını iki rekat kıldırdı. Ona: İki rekat kıldırdın' denildi. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) iki rekat (daha) namaz kıldırdı. Sonra selam verdi. Sonra iki secde yaptı.[640]
Peygamber (s.a.v) öğle yada ikindi namazını kıldırıp (ikinci re-katten sonra yanılarak) selam verdi. Bunun üzerine Zu'1-Yedeyn, Peygamber (s.a.v):
Ey Allah'ın resulü! Namaz kısaltıldı mı?' dedi. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v), sahabilerine:
Zu'1-Yedeyn'İn söylediği şey doğru mu?' diye sordu. Onlarda:
Evet' diye cevap verdiler.
Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) son iki rekatı da kıldırdı. Sonra (yanılmadan dolayı) iki secde yapü.
Sa'd ibn İbrahim der ki: Ben, Urve ibnu'z-Zübeyr'i gördüm. O, akşam namazını iki rekat kıldırdı ve (yanılmadan dolayı) iki secde yaptı. Ve: 'Ben, Peygamber (s.a.v)'in (yanılmadan dolayı namazın sonunda iki secde) yaptığını böyle gördüm1 dedi. [641]
Müslim'in ravisi şöyle der:
Ebu Hureyre'yi şöyle derken işittim:
Resulullah (s.a.v) bize ikindi namazını kıldırıp ikinci rekatte(n sonra yanılarak) selam verdi. Bunun üzerine Zu'1-Yedeyn, ayağa kalkıp:
Ey Allah'ın resulü! Namaz kısaltıldı mı, yoksa unuttun mu?1 dedi. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):
Bunların hiçbiri olmadı' buyurdu. ZuYedeyn: Hayır, Ey Allah'ın resulü! Bunlardan biri muhakkak oldu' dedi. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v), cemaate dönüp:
Zu'1-Yedeyn doğru mu söylüyor?' buyurdu. Cemaat:
Evet, Ey Allah'ın resulü!' dediler.
Bunun üzerine Resulullah (s.a.v) namazdan kalan mikdan tamamladı. Selam verdi. Daha sonra da oturduğu yerden iki secde [642] yapü.[643]
Yine Müslim'in başka bir rivayeti ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v) bize öğle namazım iki rekat kıldırıp (yan il arak) selam verdi. Bunun üzerine Süleym oğullarından birisi gelip ona:
Ey Allah'ın resulü! Namaz kısaltıldı mı, yoksa unuttun mu?' demiş ve hadisi rivayet etmiş. [644]
Ebu Davud'un rivayetinde ise Ebu Hureyre şöyle der:
Resulullah (s.a.v) bize iki aşiyy'den, öğle veya ikindi namazlarından birini kıldırdı. İkinci rekaü kıldırırken (yanılıp) selam verdi. Sonra mescidin Ön tarafında bulunan tahtanın yanında durup ellerini birbiri üstüne gelecek şekilde o tahtanın üzerine koydu. Yüzünde hiddet (belirtileri) görülüyordu. Bu sırada "namaz kısaldı, namaz kısaldı" diyerek aceleyle mescitten çıkanlar oldu. Cemaatin içerisinde Ebu Bekr ile Ömer de vardı. Fakat bu ikisi, (konu ile ilgili) Resulullah (s.a.v)'e bir şey söylemekten çekindiler. Bu esnada Resulullah (s,a.v)'in "Zu'1-Yedeyn" adını verdiği bir adam kalkıp:
Ey Allah'ın resulü! Unuttun mu, (yoksa) namaz kısaltıldı mı?1 dedi. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):
Unutmadım, (namaz da) kısaltılmadı' buyurdu. Zu'1-Yedeyn:
Evet! Unuttun' dedi.
Bunun üzerine Resulullah (s.a.v), cemaate dönüp:
Zu'1-Yedeyn doğru mu söylüyor? buyurdu. Cemaat:
Evet' diye işarette bulundular.[645]
Bunun üzerine Resulullah (s.a.v) yerine dönüp kalan iki rekatı kıldırdı. Sonra selam verdi. Tekbir aldı, her zamanki secdesi kadar yada ondan daha uzun secde yapıp başını (secde yerinden) kaldırdı. Tekrar tekbir aldı, normal secdesi kadar yada ondan daha uzunca bir secde daha yaptı. Sonra (başını secde yerinden) kaldırdı ve takbir aldı. (Hadisin ravisi Eyyûb) der ki: Muhammed'e: '(Peygamber) yanılmada selam verdi mi?' denildi. O da: 'Bunu, Ebu Hureyre'nin söylediğini hatırlamıyorum, fakat İmran b. Husayn'ın "Sonra selam verdi" dediğini haber aldım' dedi. [646]
Ebu Dâvud bununla ilgili olarak şöyle der:
Hammâd'm (bundan önceki) hadisi daha tamdır. (Hadisin ravisi Mâlik önceki hadisteki) Bize" sözünü söylemeden ResuluIIah (s.a.v) namaz kıldırdı" dedi. İşaret ettiler" sözünü İnsanlar: 'Evef dediler" şeklinde ifade etti. (Hadisin ravisi Mâlik rivayetine şöyle devam etti Sonra (başını secde yerinden) kaldırdı" (dedi, fakat) Tekbîr aldı. Sonra (sehiv secdesi için) tekbir aldı ve diğer secdeleri kadar veya onlardan daha uzun secde etti ve sonra (başım secde yerinden) kaldırdı" demedi."
(Mâlik'in) hadisi (bu şekilde) tamamlandı. Bundan sonrasını zikretmedi.
Ebu Dâvud (devamla) der ki: Hammâd b. Zeyd dışında hadisin ravi-Ierinden hiçbirisi tekbir aldı" sözü ile İşaret ettiler" sözünü, söylemedi. [647]
Ebu Davud'un bu manada başka bir rivayeti de şu şekildedir:
Ebu Hureyre: "ResuluIIah (s.a.v) bize namaz kıldırdı (diye başlayıp) "İmrân b. Husayn'ın: Sonra selam verdi" dediği bana haber verildi' cümlesinin sonuna kadar tamamen Hammâd (bir önceki) hadisinin manasını (nakletti).
(Hadisin ravisi Seleme devamla) dedi ki: (Muhammed ibn Sîrîn'e Teşehhüd de (zikredildi mi)? dedim. O da: 'Teşehhüd hakkında bir şey işitmedim, fakat bana teşehhüdünde bulunmuş olması daha uygun geliyor' dedi.
(Seleme, Hammâd'ın hadisinde zikredilen) "ResuluIIah ona 'Zu'l-Yedeyn' adını vermişti" ifadesini, "işaret ettiler" ifadesini ve "(Resulullah'ın yüzünde) hiddet (vardı) ifadesini zikretmedi. [648]
Yine Ebu Davud'un bu hadisle ilgili başka bir rivayetinde,
Allah kendisine kesin olarak bildirinceye kadar ResuluIIah (s.a.v) sehiv secdelerini yapmadı" ifadesi yer almaktadır.[649]
Yine Ebu Davud'un başka bir rivayeti de şu şekildedir:
Bilahare selam verdikten sonra sehiv secdelerini[650] yaptı. [651]
Yine Ebu Davud'un diğer bir rivayeti de şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v) sehiv secdelerini yaptı. [652]
Tirmizî, Buhârî ile Müslim'in ittifak ederek rivayet ettikleri (birinci rivayeti) nakletmişlerdir. [653]
Yine Tirmizî'nin kısa olarak rivayet ettiği diğer bir rivayet ise şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v) sehiv secdesini selamdan sonra yaptı. [654]
Nesâî'de, bu hadisi; Buhârî, Müslim ve Ebu Dâvud'da (geçen bazı rivayetlere uygun bir şekilde) rivayet etmiştir.[655]
Yine Nesâî'nin diğer bir rivayeti de şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v,) Zu'1-Yedeyn günü, selamdan sonra iki secde yaptı. [656]
Yine Nesâî'nin başka bir rivayeti de şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), namazda yanıldığını zannederek selamdan sonra sehiv secdesi yapü.[657]
Yine Nesâî'nin diğer bir rivayeti ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), oturduğu halde sehiv secdelerini yaptı. Sonra da selam verdi. [658]
Yine Nesâî'nin bir başka rivayeti de şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), selamdan önce ve selamdan sonra hiçbir zaman secde etmedi. [659]
61. Abdullah ibn Mâlik ibn Bu hay ne (r.a)tan rivayet edilmiştir:
"Resulullah (s.a.v), öğle namazının ilk iki rekatından sonra, aralarında (teşehhüd için) oturmadan (direkt üçüncü rekat için) ayağa kalktı. Namazını tamamladığında, iki secde yaptı. Daha sonra bu iki secdenin ardından selam verdi. [660]
(Hadisin lafzı, Buhârî'ye aittir.) (Buhârî'nin) diğer bir rivayetinde ise şu ifade yer almaktadır:
Resulullah (s.a.v), bize namazların birinden iki rekat kıldırdı. Sonra (birinci teşehhüde) oturmadan (üçüncü rekat için) ayağa kalktı. Cemaat de, onunla birlikte ayağa kalktı. Resulullah (s.a.v) namazını tamamladığında, biz selam vermesini beklerken, o, selam vermeden önce (Allahu Ekber diye) tekbir alıp oturduğu halde (yanılmadan dolayı) iki secde yaptı, sonra da selam verdi. [661]
Yine Buhârî'nin buna benzer bir rivayeti şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), bize namaz kıldırdı. (İlk teşehhüde) oturmadan önce ilk iki rekattan (üçüncü rekat için) ayağa kalktı. Namazına devam etti. Namazını tamamladığında, cemaat, onun selam vermesini beklerken, o, selam vermeden önce tekbir alıp secde yaptı. Sonra başını (secde yerinden) kaldırdı. Sonra tekbir alıp secde yaptı. Sonra başını (secde yerinden) kaldırıp selam verdi. [662]
Yine Buhârî'nin başka bir rivayeti de şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), öğle namazının (ilk teşehhüdünde) oturması gerekirken (üçüncü rekat için) ayağa kalktı. Namazını tamamlayınca, selam vermeden önce oturduğu yerde her secde için tekbir alıp iki secde yaptı. Cemaat da, Peygamber (s.a.v)'in unuttuğu oturmanın teşehhüdün) yerine onunla birlikte bu iki secdeyi yaptı. [663]
Bu hadisi{n metnini), Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir.
Ebu Dâvud'da, (en baştaki hadisin) bir benzerini rivayet etmiştir. Fakat bu rivayetinde "öğle namazı" ifadesini belirtmemiştir. [664]
Yine Ebu Dâvud, bu manada başka bir hadis daha rivayet etmiş ve daha sonra da, "Bizden ayakta (kıyamda) iken tahiyyat (duası) okuyan kimseler vardı" sözünü ilave etmiştir. [665]
Tirmizî'nin rivayetinde ise şu ifade yer almaktadır:
Peygamber (s.a.v), öğle namazının (ilk teşehhüdünde) oturması gerekirken (üçüncü rekat için) ayağa kalktı. Namazını tamamlayınca, selam vermeden önce oturduğu yerde her secde için tekbir alıp İki secde yaptı. Cemaat da, Peygamber (s.a.v)'in unuttuğu oturmanın (teşehhüdün) yerine onunla birlikte bu iki secdeyi yaptı. [666]
Nesâî, Tirmizî'nin rivayetine (benzeyen bir hadisi) rivayet etmiştir. [667] Yine Nesâî'nin bir rivayeti şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v), namaz kıldırdı. İkinci rekattan sonra oturmak isterken ayağa kalkıp namazına devam etti. Namazın sonuna gelince, selam vermeden önce iki defa secde etti. Sonra da selam verdi. [668]
Yine Nesâî'nin başka bir rivayeti de şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v), namaz kıldırdı. İkinci rekatta(n sonra) ayağa kalktı. (Bunun sahabiler, uyarma mahiyetinde ona) tesbihde bulundular. [669] (Fakat o) namazına devam etti. Namazı bitirince, selam vermeden önce iki defa secde etti. Sonra da selam verdi
59. Abdullah ibn Mes'ud (r.a)'dan rivayet edilmiştir:
Peygamber (s.a.v) namaz kıldırdı. Fazla yada eksik (namaz kıldırdı). Bazı raviler (bu konuda) şüphe etti. Doğrusu, Peygamber (s.a.v)'in fazla kıldırmasıdır- Selam verince, ona:
Ey Allah'ın resulü! Namaz hakkında yeni bir şey mi var?1 denildi. Resulullah:
Ne oldu?' buyurdu. (Orada bulunan sahabiler
Namazı şöyle şöyle kıldın' dediler. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v) hemen bacaklarını bükerek kıbleye karşı oturdu ve iki secde yaptı. Sonra selam verdi. Sonra yüzünü bize çevirip:
Gerçekten namaz hakkında yeni bir şey olsaydı, ben onu size haber verirdim. Fakat ben de ancak (ve ancak) bir insanım. Sizin gibi ben de unuturum. Bununla birlikte bir şeyi unuttuğumda hemen bana hatırlatın! Biriniz namazında şüphe ederse (kaç rekat kıldığı ile ilgili) doğruyu araştırıp namazını onun üzerine tamamlasın. Sonra da İki secde yapsın' buyurdu. [611]
Başka bir rivayette ise şu ifade yer almaktadır: (Sahabiler
Namazı beş rekat kıldın' dediler.
Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) kıbleye döndü ve iki secde yaptı. Sonra da selam verdi. [612]
Bu hadisi(n metnini), Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir. Diğer bir rivayet ise şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v), iki sehiv secdesini [613] selam [614] ve kelamdan [615] sonra yaptı. [616]
Müslim, bunun benzeri bir hadisi kısa bir şekilde Abdullah ibn Mes'ud dan şöyle rivayet etmiştir:
Resulullah (s.a.v) bize beş (rekat) namaz kıldırdı. Bunun üzerine biz:
Ey Allah'ın resulü! Namaza (bir şey mi) ilave edildi1534 dedik. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):
Ne oldu?1 buyurdu. (Sahabiier
Namazı beş (rekat) kıldırdın' dediler. Resulullah (s.a.v):
Ben de ancak (ve ancak) sizi gibi bir insanım. Sizin hatırladığınız gibi hatırlar, unuttuğunuz gibi ben de unuturum [617] buyurdu. Sonra iki sehiv secdesi yaptı.[618]
Yine Müslim'in daha önce geçene benzeyen başka bir rivayeti, Hz. Peygamber (s.a.v)'den naklen §u şekildedir:
Doğruyu bulmak için bunların hangisinin daha layık olduğuna bir baksın. [619]
Yine Müslim'in diğer bir rivayetinde Doğruyu bulmak için bunların hangisinin daha layık olduğuna bir baksın"
ifadesi yer almaktadır. [620]
Yine Müslim'in başka bir rivayetinde; Hasan b. Ubeydullah yoluyla İbrahim'b. Süveyd'in şöyle dediği geçmektedir:
Aikame bize öğle namazını beş rekat kıldırdı. Selam verince, (namazdaki) cemaat:
Ya Eba Şîbil! Namazı beş rekat kıldırdın'dediler. Aikame:
Hayır! Ben (bunu) yapmadım' dedi. Cemaat:
Evet! (Yaptın)' dediler.
(Hadisin ravisi İbrahim b. Süveyd der ki
Çocuk olduğum halde ben de cemaatin tarafında idim. Ben dahi:Evet! Beş rekat namaz kıldırdın' dedim. Aikame, bana:
Ey şaşı gözlü sende mî bunu söylüyorsun?' dedi. Ben de:
Evet!' cevabını verdim.
Bunun üzerine Aikame kıbleye dönüp iki secde yaptı. Sonra da selam verdi. Daha sonra da şöyle dedi: Abdullah ibn Mes'ud şöyle dedi ki:
Resulullah (s.a.v) bize beş rekat namaz kıldırdı. Namazı bitirince, cemaat kendi arasında kargaşalık çıkardı. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):
Ne oluyor size?' buyurdu. Cemaat:
Ey Allah'ın resulü! Acaba namaza (bir şey mi) ilave edildi' dediler. 'Resulullah (s.a.v) :
Hayır!' diye cevap verdi. Cemaat:
Doğrusu beş rekat namaz kıldırdında...' dediler. Bunun üzerine
Resulullah (s.a.v) kıbleye döndü ve iki secde yaptı. [621] Sonra selam verdi. [622] Sonra da:
Ben de ancak (ve ancak) sizi gibi bir insanım. Sizin unuttuğunuz gibi ben de unuturum' buyurdu.[623]
Yine Müslim'in bir rivayetinde, Sizden bîriniz (kaç rekat namaz kıldığını) unuttuğu zaman iki secde yapsın"
ilavesi yer almaktadır. [624]
Yine Müslim'in konu ile ilgili başka bir rivayeti şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v) bize namaz kıldırdı. Ya fazla kıldırdı yada eksik kıldırdı. (Hadisin ravisi İbrahim der ki: Bu şüphe, benden kaynaklanmaktadır.) Selam verince, ona:
Ey Allah'ın resulü! Namaza bir şey mi ilave edildi?' diye soruldu. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):
Ben de ancak' (ve ancak) sizi gibi bîr insanım. Sizin unuttuğunuz gibi ben de unuturum. Sizden biriniz (kaç rekat namaz kıldığını) unuttuğu zaman oturduğu yerden iki secde yapsın' buyurdu.
Daha sonra Resulullah (s.a.v) (kıbleye) dönüp iki secde yaptı. [625]
Ebu Dâvud ve Nesâî, Buhârî ile Müslim'in irtifak ederek rivayet ettikleri (en başta gelen hadisin metnini) rivayet etmişlerdir. [626]
Yine Nesâî, Müslim'in rivayet ettiği bir hadisi(n metnini) de rivayet etmıştır. [627]
Nesâî'nin buna benzer başka bir rivayetinde, Öğle namazını [628] kıldırdı" ifadesi yer almaktadır. [629] Tirmizfnin rivayeti ise şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v) öğle namazını beş (rekat) kıldırdı. Ona:
Namaza (bir şey mi) ilave edildi?' denildi. Bunun Peygamber (s.a.v) selam verdikten sonra iki secde [630] yaptı.[631]
Tirmizî'nin başka bir rivayeti ise şu şekildedir:
"Peygamber (s.a.v) konuştuktan sonra sehiv secdesi yaptı. [632]
Ebu Dâvud ile Nesâi, Tirmizî'nin ilk rivayeti(ne uygun bir metinle bu hadisi) rivayet etmişlerdir.
60. Ebu Hureyre {r.a)'dan rivayet edilmiştir:
Resulullah (s.a.v) ikinci rekattan ayrıldı. Bunun üzerine Zu'I-Yedeyn, Resulullah (s.a.v):
Ey Allah'ın resulü! Namaz kısaltıldı mı, yoksa unuttun mu?' dedi. Resulullah (s.a.v):
Zu'1-Yedeyn doğru mu söylüyor?' buyurdu. İnsanlar:
Evet, doğru söyledi1 dediler.
Bunun üzerine Resulullah (s.a.v) kalktı ve son iki rekatı da kıldırdı. Sonra slam verdi. Sonra tekbir alıp secdeye vardı. Her zamanki secdesi kadar yada daha uzun müddet secdede kaldı. Sonra başını kaldırdı.[633]
(Hadisin metni, Buhârî'ye aittir.)
Seleme b. Alkame'den gelen rivayette şu ifade yer almaktadır:
Muhammed ibn Sîrîn'e Sehiv secdelerinde teşehhüd var mıdır' diye sordum. O da: - 'Ebu Hureyre hadisinde teşehhüd yoktur' diye cevap verdi.[634]
Buhârî'nin diğer bir rivayeti de şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v) öğle yada ikindi namazlarından birini kıldırdı. - (Hadisin ravisi) Muhammed ibn Şîrîn: Zannimm çoğu ikindi namazı olmasıdır' der. - Peygamber (s.a.v) iki rekat kıldırdıktan sonra selam verdi. Ondan sonra mescidin önündeki bir tahta parçasına doğru kalkıp elini onun üzerine koydu. Bu cemaatin içinde; Ebu Bekr ile Ömer de vardı. Bu ikisi, (konu ile ilgili) Peygamber (s.a.v) ile konuşmaktan çekindiler. (Bazı) insanlar hızlı bir şekilde (mescitten) çıkıp (birbirlerine):
Namaz kısaltıldı mı?' diye sordular. (Bu cemaatin içerisinde yine) Peygamber (s.a.v)'in 'Zu'1-Yedeyn [635] (iki el sahibi) adını verdiği bir kişi vardı. Bu kişi:
(Ey Allah'ın resulü!) Namaz kısaltıldı mı, yoksa unuttun mu?' dedi. Resululiah (s.a.v):
Unutmadım, (namaz da) kısaltılmadı' buyurdu. Zu'1-Yedeyn:
Evet! Unuttun' dedi.
Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) (kalkıp) iki rekat (daha) kıldırdı. Sonra selam verdi. Sonra tekbir alıp secdeye vardı. Her zamanki secdesi kadar yada daha uzun müddet secdede kaldı. Sonra başını kaldırıp tekbir aldı. Sonra başım yere koydu. Sonra tekbir alıp yine (ilk) secde de yaptığı kadar yada daha uzun bir müddet secde yaptı. Sonra başını (secdeden) kaldırıp tekbir aldı. [636]
Yine buna benzer bir rivayetin içerisinde, Mescidin kıble tararında duran bir hurma kütüğüne doğru gelip kızgın bir tavırla [637] ona dayandı" ifadesi yer almaktadır.[638] Yine bu rivayetin içerisinde şu ifade de yer almaktadır:
Zul-Yedeyn:
Ey Allah'ın resulü! Namaz kısaltıldı mı, yoksa unuttun mu?' dedi. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) sağa ve sola bakıp:
Zu'1-Yedeyn ne diyor?' buyurdu. (Sahabiler
Zu'1-Yedeyn doğru söylüyor. Çünkü (dört rekat namaz kıldıracağına) sadece iki (rekat) namaz kıldırdın' dediler.
Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) iki (rekat) namaz kıldı ve selam verdi. Sonra tekbir alıp secde etti. Sonra yine tekbir alıp (başını secdeden) kaldırdı. Sonra tekbir alıp secdeye gitti. Sonra yine tekbir alıp (başını secdeden) kaldırdı.
(Hadisin ravisi Muhammed ibn Şîrîn) der ki: İmrân b. Husayn'dan haber aldığıma göre, o: '(Peygamber başını secdeden kaldırdıktan sonra) selam verdi'demiştir. [639]
Bu hadisifn metnini), Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir. Buhârî'nin başka bir rivayetinde ise Ebu Hureyre şöyle der:
Peygamber (s.a.v) Öğle namazını iki rekat kıldırdı. Ona: İki rekat kıldırdın' denildi. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) iki rekat (daha) namaz kıldırdı. Sonra selam verdi. Sonra iki secde yaptı.[640]
Peygamber (s.a.v) öğle yada ikindi namazını kıldırıp (ikinci re-katten sonra yanılarak) selam verdi. Bunun üzerine Zu'1-Yedeyn, Peygamber (s.a.v):
Ey Allah'ın resulü! Namaz kısaltıldı mı?' dedi. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v), sahabilerine:
Zu'1-Yedeyn'İn söylediği şey doğru mu?' diye sordu. Onlarda:
Evet' diye cevap verdiler.
Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) son iki rekatı da kıldırdı. Sonra (yanılmadan dolayı) iki secde yapü.
Sa'd ibn İbrahim der ki: Ben, Urve ibnu'z-Zübeyr'i gördüm. O, akşam namazını iki rekat kıldırdı ve (yanılmadan dolayı) iki secde yaptı. Ve: 'Ben, Peygamber (s.a.v)'in (yanılmadan dolayı namazın sonunda iki secde) yaptığını böyle gördüm1 dedi. [641]
Müslim'in ravisi şöyle der:
Ebu Hureyre'yi şöyle derken işittim:
Resulullah (s.a.v) bize ikindi namazını kıldırıp ikinci rekatte(n sonra yanılarak) selam verdi. Bunun üzerine Zu'1-Yedeyn, ayağa kalkıp:
Ey Allah'ın resulü! Namaz kısaltıldı mı, yoksa unuttun mu?1 dedi. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):
Bunların hiçbiri olmadı' buyurdu. ZuYedeyn: Hayır, Ey Allah'ın resulü! Bunlardan biri muhakkak oldu' dedi. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v), cemaate dönüp:
Zu'1-Yedeyn doğru mu söylüyor?' buyurdu. Cemaat:
Evet, Ey Allah'ın resulü!' dediler.
Bunun üzerine Resulullah (s.a.v) namazdan kalan mikdan tamamladı. Selam verdi. Daha sonra da oturduğu yerden iki secde [642] yapü.[643]
Yine Müslim'in başka bir rivayeti ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v) bize öğle namazım iki rekat kıldırıp (yan il arak) selam verdi. Bunun üzerine Süleym oğullarından birisi gelip ona:
Ey Allah'ın resulü! Namaz kısaltıldı mı, yoksa unuttun mu?' demiş ve hadisi rivayet etmiş. [644]
Ebu Davud'un rivayetinde ise Ebu Hureyre şöyle der:
Resulullah (s.a.v) bize iki aşiyy'den, öğle veya ikindi namazlarından birini kıldırdı. İkinci rekaü kıldırırken (yanılıp) selam verdi. Sonra mescidin Ön tarafında bulunan tahtanın yanında durup ellerini birbiri üstüne gelecek şekilde o tahtanın üzerine koydu. Yüzünde hiddet (belirtileri) görülüyordu. Bu sırada "namaz kısaldı, namaz kısaldı" diyerek aceleyle mescitten çıkanlar oldu. Cemaatin içerisinde Ebu Bekr ile Ömer de vardı. Fakat bu ikisi, (konu ile ilgili) Resulullah (s.a.v)'e bir şey söylemekten çekindiler. Bu esnada Resulullah (s,a.v)'in "Zu'1-Yedeyn" adını verdiği bir adam kalkıp:
Ey Allah'ın resulü! Unuttun mu, (yoksa) namaz kısaltıldı mı?1 dedi. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):
Unutmadım, (namaz da) kısaltılmadı' buyurdu. Zu'1-Yedeyn:
Evet! Unuttun' dedi.
Bunun üzerine Resulullah (s.a.v), cemaate dönüp:
Zu'1-Yedeyn doğru mu söylüyor? buyurdu. Cemaat:
Evet' diye işarette bulundular.[645]
Bunun üzerine Resulullah (s.a.v) yerine dönüp kalan iki rekatı kıldırdı. Sonra selam verdi. Tekbir aldı, her zamanki secdesi kadar yada ondan daha uzun secde yapıp başını (secde yerinden) kaldırdı. Tekrar tekbir aldı, normal secdesi kadar yada ondan daha uzunca bir secde daha yaptı. Sonra (başını secde yerinden) kaldırdı ve takbir aldı. (Hadisin ravisi Eyyûb) der ki: Muhammed'e: '(Peygamber) yanılmada selam verdi mi?' denildi. O da: 'Bunu, Ebu Hureyre'nin söylediğini hatırlamıyorum, fakat İmran b. Husayn'ın "Sonra selam verdi" dediğini haber aldım' dedi. [646]
Ebu Dâvud bununla ilgili olarak şöyle der:
Hammâd'm (bundan önceki) hadisi daha tamdır. (Hadisin ravisi Mâlik önceki hadisteki) Bize" sözünü söylemeden ResuluIIah (s.a.v) namaz kıldırdı" dedi. İşaret ettiler" sözünü İnsanlar: 'Evef dediler" şeklinde ifade etti. (Hadisin ravisi Mâlik rivayetine şöyle devam etti
Sonra (başını secde yerinden) kaldırdı" (dedi, fakat) Tekbîr aldı. Sonra (sehiv secdesi için) tekbir aldı ve diğer secdeleri kadar veya onlardan daha uzun secde etti ve sonra (başım secde yerinden) kaldırdı" demedi."(Mâlik'in) hadisi (bu şekilde) tamamlandı. Bundan sonrasını zikretmedi.
Ebu Dâvud (devamla) der ki: Hammâd b. Zeyd dışında hadisin ravi-Ierinden hiçbirisi tekbir aldı" sözü ile İşaret ettiler" sözünü, söylemedi. [647]
Ebu Davud'un bu manada başka bir rivayeti de şu şekildedir:
Ebu Hureyre: "ResuluIIah (s.a.v) bize namaz kıldırdı (diye başlayıp) "İmrân b. Husayn'ın: Sonra selam verdi" dediği bana haber verildi' cümlesinin sonuna kadar tamamen Hammâd (bir önceki) hadisinin manasını (nakletti).
(Hadisin ravisi Seleme devamla) dedi ki: (Muhammed ibn Sîrîn'e
Teşehhüd de (zikredildi mi)? dedim. O da: 'Teşehhüd hakkında bir şey işitmedim, fakat bana teşehhüdünde bulunmuş olması daha uygun geliyor' dedi.(Seleme, Hammâd'ın hadisinde zikredilen) "ResuluIIah ona 'Zu'l-Yedeyn' adını vermişti" ifadesini, "işaret ettiler" ifadesini ve "(Resulullah'ın yüzünde) hiddet (vardı) ifadesini zikretmedi. [648]
Yine Ebu Davud'un bu hadisle ilgili başka bir rivayetinde,
Allah kendisine kesin olarak bildirinceye kadar ResuluIIah (s.a.v) sehiv secdelerini yapmadı" ifadesi yer almaktadır.[649]
Yine Ebu Davud'un başka bir rivayeti de şu şekildedir:
Bilahare selam verdikten sonra sehiv secdelerini[650] yaptı. [651]
Yine Ebu Davud'un diğer bir rivayeti de şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v) sehiv secdelerini yaptı. [652]
Tirmizî, Buhârî ile Müslim'in ittifak ederek rivayet ettikleri (birinci rivayeti) nakletmişlerdir. [653]
Yine Tirmizî'nin kısa olarak rivayet ettiği diğer bir rivayet ise şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v) sehiv secdesini selamdan sonra yaptı. [654]
Nesâî'de, bu hadisi; Buhârî, Müslim ve Ebu Dâvud'da (geçen bazı rivayetlere uygun bir şekilde) rivayet etmiştir.[655]
Yine Nesâî'nin diğer bir rivayeti de şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v,) Zu'1-Yedeyn günü, selamdan sonra iki secde yaptı. [656]
Yine Nesâî'nin başka bir rivayeti de şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), namazda yanıldığını zannederek selamdan sonra sehiv secdesi yapü.[657]
Yine Nesâî'nin diğer bir rivayeti ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), oturduğu halde sehiv secdelerini yaptı. Sonra da selam verdi. [658]
Yine Nesâî'nin bir başka rivayeti de şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), selamdan önce ve selamdan sonra hiçbir zaman secde etmedi. [659]
61. Abdullah ibn Mâlik ibn Bu hay ne (r.a)tan rivayet edilmiştir:
"Resulullah (s.a.v), öğle namazının ilk iki rekatından sonra, aralarında (teşehhüd için) oturmadan (direkt üçüncü rekat için) ayağa kalktı. Namazını tamamladığında, iki secde yaptı. Daha sonra bu iki secdenin ardından selam verdi. [660]
(Hadisin lafzı, Buhârî'ye aittir.) (Buhârî'nin) diğer bir rivayetinde ise şu ifade yer almaktadır:
Resulullah (s.a.v), bize namazların birinden iki rekat kıldırdı. Sonra (birinci teşehhüde) oturmadan (üçüncü rekat için) ayağa kalktı. Cemaat de, onunla birlikte ayağa kalktı. Resulullah (s.a.v) namazını tamamladığında, biz selam vermesini beklerken, o, selam vermeden önce (Allahu Ekber diye) tekbir alıp oturduğu halde (yanılmadan dolayı) iki secde yaptı, sonra da selam verdi. [661]
Yine Buhârî'nin buna benzer bir rivayeti şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), bize namaz kıldırdı. (İlk teşehhüde) oturmadan önce ilk iki rekattan (üçüncü rekat için) ayağa kalktı. Namazına devam etti. Namazını tamamladığında, cemaat, onun selam vermesini beklerken, o, selam vermeden önce tekbir alıp secde yaptı. Sonra başını (secde yerinden) kaldırdı. Sonra tekbir alıp secde yaptı. Sonra başını (secde yerinden) kaldırıp selam verdi. [662]
Yine Buhârî'nin başka bir rivayeti de şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), öğle namazının (ilk teşehhüdünde) oturması gerekirken (üçüncü rekat için) ayağa kalktı. Namazını tamamlayınca, selam vermeden önce oturduğu yerde her secde için tekbir alıp iki secde yaptı. Cemaat da, Peygamber (s.a.v)'in unuttuğu oturmanın teşehhüdün) yerine onunla birlikte bu iki secdeyi yaptı. [663]
Bu hadisi{n metnini), Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir.
Ebu Dâvud'da, (en baştaki hadisin) bir benzerini rivayet etmiştir. Fakat bu rivayetinde "öğle namazı" ifadesini belirtmemiştir. [664]
Yine Ebu Dâvud, bu manada başka bir hadis daha rivayet etmiş ve daha sonra da, "Bizden ayakta (kıyamda) iken tahiyyat (duası) okuyan kimseler vardı" sözünü ilave etmiştir. [665]
Tirmizî'nin rivayetinde ise şu ifade yer almaktadır:
Peygamber (s.a.v), öğle namazının (ilk teşehhüdünde) oturması gerekirken (üçüncü rekat için) ayağa kalktı. Namazını tamamlayınca, selam vermeden önce oturduğu yerde her secde için tekbir alıp İki secde yaptı. Cemaat da, Peygamber (s.a.v)'in unuttuğu oturmanın (teşehhüdün) yerine onunla birlikte bu iki secdeyi yaptı. [666]
Nesâî, Tirmizî'nin rivayetine (benzeyen bir hadisi) rivayet etmiştir. [667] Yine Nesâî'nin bir rivayeti şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v), namaz kıldırdı. İkinci rekattan sonra oturmak isterken ayağa kalkıp namazına devam etti. Namazın sonuna gelince, selam vermeden önce iki defa secde etti. Sonra da selam verdi. [668]
Yine Nesâî'nin başka bir rivayeti de şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v), namaz kıldırdı. İkinci rekatta(n sonra) ayağa kalktı. (Bunun sahabiler, uyarma mahiyetinde ona) tesbihde bulundular. [669] (Fakat o) namazına devam etti. Namazı bitirince, selam vermeden önce iki defa secde etti. Sonra da selam verdi
