GAYB Müminlerin bâriz vasıflarından birisi de gayba iman etmeleridir. Nitekim Kur'ân-ı Kerîm'de: "Onlar (mü'minler) gayba iman ederler, namazı dosdoğru kılarlar ve kendilerine rızık olarak verdiğimizden de (İslâm için) harcarlar."(1) hükmü beyan buyurulmuştur. Âyette geçen gayb kelimesi Ga-Be fiilinin masdarıdır. Gözden kaybolan şeye gayb denildiği gibi, duyularla idrak edilemeyen ve insan bilgisinin dışında kalan şeye de gayb denilir. Herhangi bir şey, insana veya diğer canlılara nisbetle gayb olur. Allahû Teâla (cc)'ya nispetle gayb yoktur. Zîra O'nun ilminden hiçbir şey kaybolmaz.(2) Kur'ân-ı Kerîm'de iki ayrı âlemden söz edilmiştir. Birincisi: Görülüp idrak edilemeyen varlıklar âlemidir. Buna gayb âlemi denilir. İkincisi: Görülen, beş duyu vasıtasıyla bilinen ve idrak edilen varlıklar âlemidir. Buna şehadet âlemi ismi verilir. Manevî varlıklar gayb âlemindedir. Gayb âlemine ait varlıklar da iki kısımda mütalaa edilmiştir: a)Bir kısmının delili yoktur. Varlığını Allahû Teâla (cc)'dan başka kimse bilmez. Kâinatta, duyularımızdan saklı nice varlıklar mevcuttur ki, bunları ancak Allahû Teâla (cc) bilir. "Gaybın anahtarları O'nun yanındadır. Kendinden başkası bunları bilmez."(3) âyeti, gaybın bu kısmına işaret etmektedir. Allahû Teâla (cc)'nın bilgisi, kaza ve kader hep bu kısım gayba dahildir. b) Bir kısım varlıklar da vardır ki, idrak edilemez, fakat mevcudiyetleri delil ile anlaşılabilir. Melekler, cinler, ahiret, cennet, cehennem bu tür gayba dahildir "İşte Onlar (mü'minler) gayba iman ederler" âyetiyle kasdedilen gayb budur. Yani mü'minler, görmedikleri halde Allahû Teâla (cc)'ya, O'nun meleklerine, Peygamberlere gelen kitabların Allahû Teâla (cc) tarafından vahyedildiğine, ahiret hayatına, cennete ve cehenneme inanırlar. Resûl-i Ekrem (sav)'i gören ashabın en büyük meziyetleri, onun bu hususlara ilişkin sözlerini kabul ve tasdik etmeleridir. Resûl-i Ekrem (sav)'i görmeyen diğer müslümanlar ise, (tabiûndan itibaren kıyamete kadar) bu meziyet yanında gıyaben (zira Resûl-i Ekrem (sav)'i de görmemişlerdir) iman etme şerefine haizdirler. Bu hususta kesin imâna sahip olmuş müslümanları, Resûl-i Ekrem (sav) övmüştür(5). Gayba iman etmek bazı insanlarda sezgi ve keşif yoluyla, bazılarında ise düşünce ve istidlal yoluyla hâsıl olur. Bazı insanlar "Biz gözümüzle görmediğimize inanmayız" diyerek gayb âlemini inkâr hastalığına tutulmuşlardır. Materyalist kültürün en kaba sloganı budur. Okuma-yazma bilmeyen ve ilimden haberi olmayan kimselerin dışında hiçbir ferd, bu kaba ve saçma slogana itibar edemez. Zira gözün (bir organ olarak) görme alanı sınırlıdır. Bu sınırın dışında kalan varlıkları reddetmek veya görünceye kadar kabul etmemek ahmaklıktır. Gayb âleminin bütün sırlarını sadece ve sadece Allahû Teâla (cc) bilir. Resûl-i Ekrem (sav)'in, Mekke müşriklerini zaman zaman bu konuda uyardığı nassla sabittir. Nitekim: "De ki `Size benim yanımda Allah'ın hazineleri var demiyorum. Ben gaybı bilmem. Size hakikat ben bir meleğim de demiyorum. Ben bana vahy, olunmakta olan (Kur'ân)dan başkasına uymam.' De ki: `Görmeyenle gören bir olur mu?' Hiç düşünmüyor musunuz?(6) âyetinde, bu husus sarihtir. Allahû Teâla (cc)'nın gayba ait bazı hususları, değişik sebep ve vesilelerle, peygamberlerine bildirmesi (vahy etmesi) söz konusudur. İslâm'a itiraz eden kitap ehlinin veya müşriklerin sualleri vesilesiyle, gayba ait bir çok bilgi vahyedilmiştir. Nitekim Kur'ân-ı Kerîm'de: "(Rasûlüm!) Bunlar sana vahyetmekte olduğumuz gayb haberlerindendir. Meryem'i onlardan hangisi himayesine alacak diye kalemlerini atarken sen yanlarında değildin. (Bu hususta) Çekişirlerken de yine yanlarında yoktun."(7) hükmü beyan buyurulmuştur. Başta Ashab-ı Kehf'in mücadelesi olmak üzere; geçmişte yaşanan birçok tarihi hadise (ki bunlar gaybe ait haberlerdir) dosdoğru şekilde Resûl-i Ekrem (sav)'e vahyedilmiştir. Dolayısıyla gayba ait bilgi; sadece geleceğe ait değildir, geçmişte cereyan eden hadiseler de gayba girer. Muhakkak ki peygamberlerin bildiği gayb, Allahû Teâla (cc)'nın bildirdikleriyle sınırlıdır. Nitekim: "De ki (ey Muhammed!) `Tehdid edile geldiğiniz (azab)ın yakın mı, yoksa Rabbimin ona uzun bir müddet mi ta'yin etmiş olduğunu ben bilemem. Allah, bütün gaybı bilendir. Öyle ki gaybına kimseyi muttali' etmez. Meğer ki beğenip seçtiği bir peygamber ola!.. (Onlar müstesnadır) Çünkü O, bunun önünden ve ardından gözetleyiciler (muhafızlar) dizer"(8) âyetlerinde, bu husus sarihtir. Rasûller ve Nebiler; Allahû Teâla (cc)'nın vahiyle bildirdiği gayba ait hususları tebliğ edebilirler. Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Ben de ancak fâni bir insanım (beşerim). Siz bana birçok davalar getiriyorsunuz. Sizlerden biri, diğer tarafa nazaran beni ikna etmede daha kabiliyetli ve muktedir olabilir (meselesini daha beliğ olarak savunabilir). Ben de ondan işittiğime (ve delillere) göre hüküm veririm. Bununla bir kimseye, hakikaten din kardeşine ait bir şeyi verecek olursam, o kimse (bunu) asla almasın. Zira benim ona şekilde vermiş olduğum şey, ancak ateşten bir parçadır."(9) buyurduğu bilinmektedir. Bazı rivayetlerde "Dilerse o ateşi alsın, dilerse bıraksın"ziyadesi vardır. Dikkat edilirse Resûl-i Ekrem (sav) getirilen delillerin esas alınmasını ve ona göre hüküm verilmesini tavsiye etmiştir. Ayrıca "Ben gaybı bilirim ve mutlaka her hakkı, hak sahibine veririm" dememiştir. Burdaki incelik iyi kavranmalıdır. Günümüzde; "şeyhlerinin gaybı bildiğini ve ona göre davrandığını" iddia eden, birçok bid'at ehline rastlanmaktadır. Dikkat edilmelidir. Hevâ ve heveslerini ilâh edinen kitleler "insanın dışında , insanı aşan herhangi bir hakikat yoktur" sloganını, sık sık tekrarlarlar. Bununla hem vahyi, hem gaybı inkâr hastalığına rastlamak mümkündür. Esasen din ile ideolojinin arasındaki temel fark, bu noktada yoğunlaşmaktadır. Kelime-i şehadeti ikrar ve tasdik eden bir insan, Allahû Teâla (cc)'nin kitabında ve Resûl-i Ekrem (sav)'in sünnetinde yer alan her hükmün mutlak hakikat olduğunu tasdik etmiş demektir. Zira bu sebeple "müslüman" (Allah'a teslim olan) vasfını elde eder. Unutulmamalıdır ki, gaybe iman etmek mü'minlerin temel vasıflarından birisidir.
